شرحی بر گردشگری سلامت در جهان

 تركیبی از عوامل متعددی موجب رشد صعودی گرایش مردم به مسافرت‌های پزشكی شده است كه از جمله هزینه بالای زندگی در كشورهای صنعتی، آسان شدن مسافرت‌های بین المللی و اصلاح و بهبود سطح تكنولوژی و استاندارهای پزشكی در بسیاری از كشورهای جهان، قابل ذكرند. یک دلیل كشش به سوی مسافرت پزشكی، راحتی آن در مقایسه با كشور‌های دیگر است. در برخی كشور‌ها كه سیستم خدمات درمانی عمومی متداول است، معمولاً زمان زیادی برای پاسخگویی به نیاز شهروندان صرف می‌شود و بیماران ناگزیرند مدت طولانی در انتظار رسیدگی به وضعیت‌شان باشند. شرایطی نظیر پیوند مفصل ران كه در انگلستان و كانادا یک سال و یا بیشتر باید در نوبت منتظر شد. لیكن در سنگاپور،تایلند، فیلیپین، یا بنگلور هند، بیمار می‌تواند یک روز پس از ورود تحت مراقبت و درمان قرار گیرد

از میان دلایلی كه موجب می شود افراد با هدف درمان مسافرت كنند، می‌توان به هزینه‌ی پایین مراقبت‌های پزشكی، جستجو برای یافتن پزشک متخصص و با‌تجربه، كیفت مناسب خدمات درمانی، ایمنی و كوتاه‌تر بودن زمان انتظار برای درمان اشاره کرد. در كانادا، در سال ۲۰۰۵ تعداد افراد در حال انتظار برای درمان ۷۸۲،۹۳۶ نفر بود كه ركوردی در جهان محسوب می شود . تعداد این افراد در آفریقای جنوبی، به میزان كمتر از یک دهم پایین تر از ایالات متحده آمریكا یا غرب اروپا بوده است

هزینه یک دندان كه درآمریكا ۵،۵۰۰ دلار است، در هندوستان و بولیوی ۵۰۰ دلار در فیلیپین به ۲۰۰ دلار می‌رسد وبه همین ترتیب، هزینه پیوند زانو در تایلند همراه با ۶ روز فیزیوتراپی حدود یک پنجم ایالات متحده است و عمل لیزیك چشم با هزینه‌ی ۳۷۰۰ دلار در آمریكا، در بسیاری از كشورهای با رویكرد توریسم درمانی حدود ۷۳۰ دلار برآورد می‌شود. علاوه بر این، در حالی كه عمل‌های زیبایی صورت كه در آمریكا ممكن است، حدود ۲۰ هزار دلار هزینه ایجاد كند در كشورهایی چون آفریقای جنوبی، فیلپین، و بولیوی بین ۲۳۰۰ تا ۲۷۰۰ دلار است.

جوینده‌های درمان و سلامتی از هر كجای دنیا می‌توانند به یک كشور وارد شده و تحت خدمات و مراقبت‌های پزشكی در زمینه‌هایی چون سرطان‌ها، بیماری‌های مغز و اعصاب، جراحی‌های پیوند اعضا، عمل‌های زیبایی و غیره قرار گیرند. از جمله كشور‌هایی كه عمدتا پذیرای توریست‌های درمانی هستند، می‌توان كشورهایی چون برونئی، كوبا، هنگ كنگ، مجارستان، هندوستان، اردن، لیتوانی، مالزی، فیلیپن، سنگاپور، تایلند و اخیرا امارات متحده عربی را نام برد. همچنین كشورهای آرژانتین، بولیوی، برزیل، كاستاریكا، مكزیک و تركیه در زمینه عمل‌های زیبایی مورد توجه هستند.

در اروپا نیز، كشور‌های بلژیک و لهستان به كسب و كار توریسم درمانی اشتغال دارند. نکته‌ی جالب توجه این است که كشور آفریقای جنوبی با اشعار «جراحی زیبایی صورت همراه با دیدن حیات وحش» برای جلب توریست های درمانی تلاش می‌کند. در کشوری مانند ایالات متحده آمریکا با آن همه خدمات بیمه و درمان‌های کیفی و سطح بالا، پرداختن به کسب و کار توریسم درمانی یک ریسک محسوب می‌شود. ذکر نمونه‌ای کافی است که دلیل این رویکرد را در آمریکا نشان دهد و آن تغییر گرایش عده‌ی زیادی از بیماران کشور‌های خاورمیانه در سال ۲۰۰۶ بود که ترجیح دادند برای معالجات خود به هنگ کنگ و سنگاپور مراجعه کنند

گردشگری سلامت در ایران

گردشگری سلامت در ایران با وجود کیفیت بالای خدمات درمانی و قیمت ارزان، به علت نبود تبلیغات مناسب، هنوز جایگاه خود را در بازار نیافته است و گام‌های نخست را طی می‌کند. در حالی‌که دولت بر اساس برنامه‌ریزی‌های خود باید تا پایان برنامه چهارم توسعه ۳۰ درصد از نیازهای درمانی کشور را از طریق صدور کالا، خدمات پزشکی و توریسم درمانی فراهم کند. دراین میان ایران رقبای مهمی نیز در منطقه دارد. از جمله رقبای مهم ایران در حوزه خلیج‌فارس می‌توان اردن و دبی را نام برد. کشور اردن سالانه ۵۰۰ میلیون دلار درآمد ارزی از توریسم درمانی دارد. دبی از چند سال پیش شهرهای سلامت را راه‌اندازی کرده و با برخی از دانشگاه‌های معتبر دنیا برای توسعه این مراکز قرارداد بسته است.

اما این آغاز راه است. طبق استراتژی‌های تعریف شده که قرار است اعتباری برابر با ۱۶ میلیارد درهم دبی به بخش توریسم درمانی اختصاص یابد. دبی می‌کوشد هسته قدرتمندی برای ارتقای این بخش ایجاد کند. این طرح شامل تقویت شبکه‌های موجود تسهیلات درمان و سلامت و نیز ایجاد زیر ساخت‌های مدرن و مرکز معتبر و بزرگی از متخصصان سلامت ومهارت‌های درمانی با اعتبار توریستی در دبی است. طبق این طرح، قرار است ضمن برقراری ارتباط با بازارهای گسترده جهانی و تحقیق در باره نخستین اقدامات در راستای طرح استراتژیک دبی ۲۰۱۵ ، با مسیریابی و طرح عملی برای توسعه، مراحل آغازین این طرح عملی شود.

توریسم پزشکی در سال ۲۰۱۰ درآمدی بالغ بر ۷ میلیارد درهم برای امارات داشته است. ایران در سال ۸۳ تقریبا ۱۲ هزار بیمار خارجی پذیرش کرده است که این میزان در سال ۸۴ به ۱۷ هزار و پانصد نفر رسید ولی متاسفانه آمار قابل استناد از درآمدهای حاصل از جذب توریسم درمانی در سال‌های اخیر در ایران وجود ندارد. با این حال چالش اصلی فراروری گردشگری درمانی ایران، نبود مدیریت یکپارچه در این حوزه است و از آن‌جایی که چنین ایده‌ای در ایران تقریبا نو تلقی می‌شود، به نظر می‌رسد تهیه طرحی که به این مسئله به طور همه جانبه بپردازد و نیز تجارب کشورهای دیگر در این خصوص را مطالعه کند، به سیاست گذاران کمک خواهد کرد تا برای جذب توریسم پزشکی با رویکردی علمی و بومی قدم بردارند

اقدامات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

تهیه طرح جامع گردشگری سلامت از جمله اقدامات انجام شده در مجموعه ستاد گردشگری سلامت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.این طرح با هدف سیاستگذاری های کلان در زمینه توریسم درمانی، استفاده از پتانسیل های بالقوه نظام بهداشت و درمان، ایجاد امکانات قوی بازاریابی بین المللی به منظور توسعه و تجهیز توریسم درمانی و…تهیه و تدوین شده است.حضور در نمایشگاه های خارج از کشور به خصوص در کشورهای حوزه خلیج فارس از دیگر اقدامات سازمان بوده است.ستاد گردشگری سلامت طرح جامع “ایمنی پزشکی توریسم” که براساس قطعنامه نهمین اجلاس سازمان جهانی توریسم تدوین شده است را نیز در دستور کار خود دارد. از دیگر برنامه های این ستاد، ایجاد زمینه های لازم برای بیمه گردشگران ورودی و خروجی از طریق انعقاد تفاهمنامه با شرکت های بیمه سینا و کارآفرین است که به امضای طرفین رسیده و برای اجرا آماده است.انجام مطالعات درباره مراکز آب درمانی و تلاش برای جذب سرمایه گذاری برای ساخت این مراکز، از دیگر برنامه های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است، مشخصات آب های درمانی نیز در حال جمع آوری است که قرار است در قالب کتابی تدوین شود.

ازجمله رقبای ایران در امر توریسم درمانی در منطقه می توان به کشورهای هند، سنگاپور، دبی و اردن اشاره کرد که برای جذب بیماران کشورهای آسیایی مشغول برنامه ریزی هستند.سنگاپور یکی از مقاصدی است که بسیاری از بیماران برای انجام جراحی های مهم به آن می اندیشند و هر سال حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر با اهداف درمانی به این کشور سفر می کنند.جراحی های مهمی مانند قلب باز، روبوتیک و سلول های بنیادی در این کشور به طور روزمره در حال انجام است، اما جالب اینجاست که سنگاپور در حال حاضر باید با تایلند، هند و مالزی به رقابت بپردازد زیرا این کشورها با ارائه خدمات مشابه با قیمت های کمتر تهدیدی برای سنگاپور محسوب می شوند.به طور مثال جراحی قلب در سنگاپور هزینه ای بیش از ۱۶ هزار دلار دارد که همین عمل را در هند می توان با نصف این قیمت انجام داد و پیش بینی می شود در آینده ای نزدیک دبی نیز تبدیل به تهدید بزرگی برای این کشور باشد.

هند در حال حاضر یکی از کشورهای پیشتاز گردشگری درمانی است و احتمال می رود که تولیدکنندگان بخش خدمات درمانی این کشور و مقامات دولتی در دومین نمایشگاه گردشگری درمانی که در لندن برگزار می شود هندوستان را به عنوان مقصد گردشگری و خدمات درمانی جهان معرفی کنند . بر اساس اعلام مسوولان خدمات درمانی هند، تعداد بیماران خارجی این کشور نسبت به سال گذشته حدود ۷ تا ۹ درصد رشد داشته است.براساس این گزارش ها با رشد ۳۰ درصد سالانه در گردشگری درمانی حدود ۲/۲ بیلیون دلار درآمد حاصل می شود